Kijkend naar de natuur, doen wij mensen iets goed mis! Of in ieder geval doen we iets heel anders. Vogels trekken naar het zuiden, wij blijven. Egels houden een winterslaap als de temperatuur zakt naar een graad of 9. De eekhoorn houdt winterrust.
Wij mensen gaan in de herfst en winter gewoon door. In het donker opstaan, naar het werk en in het donker weer naar huis. Wat betekent dit voor ons? Is dat wel goed voor ons? Zijn we daarvoor gemaakt en kunnen we er tegen? Wat kunnen we doen om kwalitatief goed de donkere maanden door te komen?

Ziekteverzuim

Onderzoek laat zien dat we, zodra het buiten donkerder wordt, we minder goed in ons vel zitten. Het Centraal Bureau voor Statistiek heeft bijgehouden dat er meer verzuimd wordt in deze tijd. Er is duidelijk een seizoenspatroon te herkennen in ons ziekteverzuim. Werknemers zijn meer ziek in de herfst en winter dan in de zomer.
Doordat we meer binnen zitten, meer griep krijgen en verkouden zijn ontstaat er een piek in ziekmeldingen. Vorig jaar bereikte het zelfs een hoogtepunt bleek uit onderzoek van TNO.

Biologische klok

Ondanks dat de natuur zich aanpast aan het seizoen, doen wij dat niet. De enige aanpassing die we collectief maken, is het verzetten van de klok. Onze biologische klok wordt geregeld door licht en er is simpelweg minder licht in het najaar. Wij mensen kunnen er eigenlijk niet zo goed tegen om in het donker op te staan, naar het werk te gaan en in het donker weer huiswaarts te keren.

We zouden naar onze biologische klok kunnen luisteren en zorgen dat we in de donkere maanden meer rust nemen en minder gaan werken, in de zomermaanden zouden we het omgekeerde kunnen doen. Maar onze cultuur is daarop niet ingericht. Dus zoeken we naar andere oplossingen.

Beter slapen

Een van de oplossingen ligt in het licht. Licht regelt onze biologische klok die op zijn beurt weer allerlei andere processen in het lichaam regelt. Zo is bekend dat het blauwe uit licht het ‘donkertehormoon’ melatonine onderdrukt. Als je overdag meer daglicht tot je neemt, slaap je beter. Je hoort dit ook terug als mensen een dagje buiten zijn geweest, ze slapen in de aansluitende nacht goed. Het gaat dan niet zozeer over hoe lang je slaapt, maar over de kwaliteit van het slapen. Hoe snel je in slaapt valt en hoe vaak je ’s nachts wakker wordt bijvoorbeeld.

Op kantoor is het zo dat werknemers die werken bij kunstlicht waarmee daglicht nagebootst wordt, ’s nachts beter slapen. Mensen die bij beter licht werken, zijn alerter en fitter en hun stemming is beter.

1000 lux

De Arbowet schrijft voor dat licht in kantoren 500 lux moet zijn. Lux is de eenheid voor lichtsterkte. Volgens onderzoek moet de lichtsterkte op kantoor richting de 1000 lux om er profijt van te hebben. Dat is nog altijd een stuk lager dan gewoon daglicht. Bij een bewolkte dag is er bijvoorbeeld zo’n 4000 lux. Overdag bij indirect zonlicht ligt het aantal lux tussen de 10 000 en 20 000. Bij direct daglicht is dat 100 000 tot 130 000 lux.

Je kunt dus zorgen dat er meer daglicht binnenkomt of je zorgt ervoor dat de lichtintensiteit hoger wordt. Licht is intussen al doorontwikkeld tot prettig licht, waar voorheen licht van een hogere intensiteit vaak ervaren werd als fel en onprettig.

In andere landen is aandacht voor daglicht heel normaal, in Nederland is het nog een ondergeschoven kindje. In het noorden, in de Scandinavische landen, waar het veel minderen uren licht is per dag, is een daglichtlamp heel normaal. In het zuiden van Europa zijn daglichtlampen ook veel gebruikt. Daar omdat mensen vanuit de volle zon niet in een donkere ruimte willen komen. In Nederland is in bepaalde sectoren ook aandacht voor daglichtlampen. Dat is bijvoorbeeld in de mondzorg omdat er in een donkere mond gekeken moet worden, ook in de bio-industrie en schildersbranche wordt er gebruik van gemaakt.

Tips

Er zijn een aantal dingen waar je zelf al rekening mee kunt houden of die je zelf kunt doen om meer licht tot je te nemen in de donkere maanden.

• Ga elke ochtend tussen 08.00 en 09.00 uur een half uurtje naar buiten.
• Ga met de lunch naar buiten.
• Werk je binnen, ga dan zo dicht mogelijk bij het raam zitten.
• De verlichting thuis kan je sterker maken, maar dan heb je wel speciale lampen nodig die niet in de supermarkt te vinden zijn.
• Het werkt om in de winter een paar dagen naar een zonnige bestemming te gaan.
• Blijf niet elke avond binnen om onder een deken tv te kijken; doe ook activiteiten buitenshuis en trotseer de kou.
• Zorg dat je voldoende slaap krijgt.

 

Bronnen

Dieren in de winter. (z.d.). Geraadpleegd op 10 november 2019, van https://www.hetklokhuis.nl/algemeen/dieren%20in%20de%20winter

RTL Nieuws. (2019, 24 oktober). Groot deel Nederlanders krijgt te weinig licht: enorm effect op onze gezondheid. Geraadpleegd op 10 november 2019, van https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/artikel/4889306/licht-daglicht-winterdepressie-kantoor-slaap-stemming-concentratie

TNO. (2018, 19 juni). Jaar begonnen met bovengemiddeld ziekteverzuim – TNO Monitor arbeid. Geraadpleegd op 10 november 2019, van https://www.monitorarbeid.tno.nl/nieuws/jaar-begonnen-met-bovengemiddeld-ziekteverzuim

Vermeeren, E. (2019, 29 oktober). In het donker naar kantoor en naar huis: Hoe erg is dat? Geraadpleegd op 10 november 2019, van https://www.nu.nl/werk/5996945/in-het-donker-naar-kantoor-en-naar-huis-hoe-erg-is-dat.html#coral_talk_wrapper