Samenwerken lijkt het gemakkelijkst als alle neuzen dezelfde kant op wijzen. Maar komt dat het werk wel ten goede? Volgens organisatieadviseur Karien Dommerholt en sociaal psycholoog Ilja van Beest van Tilburg University is het juist goed om het soms oneens te zijn met elkaar. 

De kern van goed samenwerken is je te verplaatsen in een ander, zegt sociaal psycholoog Van Beest: “Dit klinkt makkelijk, maar het is heel ingewikkeld. We denken te snel: wat zou ik doen als ik hem was? Pas als je vragen stelt, kan je proberen de ander écht te begrijpen.”

Voor een goede samenwerking moet je dus goed luisteren. Zo goed, dat je op zoek gaat naar de behoefte achter het gedrag of de vraag. Dat vraagt om een actieve houding.

Luister niet om te reageren

De meeste mensen luisteren om te reageren. Dat is niet heel gek, want als de ander is uitgesproken verwacht hij natuurlijk een reactie van je. Toch is luisteren om te reageren niet altijd handig. De kans is groot dat je direct conclusies trekt en een deel van de informatie zelf invult, zodat je een oordeel kan vormen. Dit heb je namelijk nodig om te reageren.

Maar wat als je dat oordeel even uitstelt? Door niet direct te reageren, krijg je dan kans om goed te laten bezinken wat de ander zojuist heeft gezegd. Interpreteer je de woorden wel op de juiste manier? Ontbreekt er nog informatie om het verhaal écht te snappen? Doe je automatisch aannames om de ontbrekende informatie in te vullen? Gebruikt de ander woorden die verschillende definities kunnen hebben?

Organisatieadviseur Dommerholt heeft een voorbeeld van een autovrije straat: “Ondernemers en winkeliers wilden er graag weer auto’s laten rijden, omdat ze anders omzet zouden mislopen. De bewoners waren tegen.” Uiteindelijk bleek dat de bewoners bang waren voor geluidsoverlast in de avond en dat de winkeliers de auto’s alleen tijdens winkeltijden in de straat wilden toelaten. Door naar elkaar te luisteren en op zoek te gaan naar de behoefte achter de vraag, kwamen ze veel sneller tot een oplossing waar iedereen tevreden mee was.

Luisteren, samenvatten en doorvragen

Veel mensen kunnen wel wat LSD gebruiken. Niet het geestverruimende middel maar het principe van Luisteren, Samenvatten en Doorvragen.

Luisteren

Horen is niet hetzelfde als luisteren. Écht luisteren vraagt om een actieve houding, waarbij je doel is om de ander te begrijpen. Je hebt daarvoor zowel je gevoel als verstand nodig:

• Inlevingsvermogen: verplaatsen in de ander, de situatie door zijn ogen bekijken
• Begrijpen: snappen hoe de denkwijze van de ander in elkaar steekt
• Interesse: oprecht geïnteresseerd zijn in wat de ander te melden heeft
• Luistervaardigheid: de ander stimuleren om te vertellen, met behulp van bijvoorbeeld oogcontact, knikken of bevestigend hummen.

Samenvatten
Door samen te vatten controleer je of je juiste conclusies trekt uit de informatie die je gehoord hebt. Hiermee laat je blijken dat je écht hebt geluisterd, het helpt je informatie te structureren en zo voorkom je dat je verkeerde aannames doet. Alleen maar voordelen dus. Voorbeelden van een samenvattende vraag: “Begrijp ik goed dat je je buitengesloten voelt in het team waar je werkt?” of “Dus je hebt eigenlijk twee hoofdtaken: externe communicatie en perswoordvoering?”

Doorvragen

Mensen zijn – in hun haast of omdat ze zelf al bekend zijn met het verhaal – soms geneigd om halve informatie te geven. Het is dan belangrijk om door te vragen. Probeer minimaal wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe duidelijk te krijgen. Een aantal voorbeeldvragen:

• Wie (welke doelgroep) willen we bereiken met deze campagne?
• Waarom heeft je collega gevraagd zijn taken over te nemen?
• Hoe werkt dat precies? Welke stappen moet je dan zetten?
• Wanneer ben je wel tevreden met de uitkomst?

Tip: Om de diepte in te gaan zou je 5x achter elkaar de vraag ‘waarom’ kunnen stellen. Dit klinkt heel irritant, maar zo ontdek je wel sneller de diepere behoefte achter de vraag.

Nieuwe vergaderstructuur

In de praktijk luisteren we vaak naar de meerderheid. Dat zie je ook terug in de politiek: de grootste partij krijgt de meeste rechten. Volgens Organisatieadviseur Dommerholt kan dit ook in veel organisaties beter: “Bij veel vergaderingen moeten de werknemers nog altijd zelf regelen dat ze het woord krijgen. Wij geloven dat gespreksrondes – waarin iedereen elke ronde even lang aan het woord is – beter werken. Aanwezigen mogen achter elkaar punten inbrengen. De rest mag pas reageren als ze zelf aan de beurt zijn.”

Tip van Tosserams: probeer het eens uit. Laat iedereen even lang aan het woord, ongeacht de functie of het aantal jaren dat hij of zij al bij het bedrijf werkt. Zo krijg je verschillende perspectieven en dat is altijd leerzaam en waardevol. En ben je het niet eens met je collega? Vraag dan eens door. Misschien ontdek je dat jullie mening dichterbij elkaar ligt dan in eerste instantie lijkt.

Wordt er op jouw werk niet goed naar je geluisterd en wil je op zoek naar een fijnere werkplek? Neem dan gerust contact op. Tosserams luistert, vat samen, vraagt door en ontdekt graag wat jouw behoefte precies is!