Er is veel te doen over genderneutraliteit. Niet alleen als het over toiletten gaat, maar ook als het over taalgebruik gaat. Gemeente Amsterdam heeft voor ambtenaren een taalgids gepubliceerd met genderneutrale alternatieven. ‘Beste dames en heren’? Nee, adviseert de taalgids, gebruik: ‘beste aanwezigen/bewoners/raadsleden/Amsterdammers’.

Ook in vacatureteksten is veel exclusief taalgebruik te vinden. Vaak onbedoeld! Een bedrijf kan een vacature hebben voor een commerciële, doelgerichte medewerker. Vereisten daarvoor zijn je bent nieuwsgierig en veelzijdig. Herken je je daarin? Grote kans dat je dan een vrouw bent.

Uit onderzoek blijkt dat woorden in vacatures worden opgevat als ‘vrouwelijk’, ‘mannelijk’ en ‘neutraal’. De woorden nieuwsgierig en veelzijdig worden als ‘vrouwelijk’ aangemerkt in het onderzoek uit 2014 onder meer dan 3700 mannen en vrouwen. Zowel de mannelijke als vrouwelijke proefpersonen laten grote overeenkomsten zien bij het beoordelen van woorden. ‘Mannelijke’ woorden zijn: competitief en ervaren. Woorden die als ‘neutraal’ worden aangemerkt zijn: praktisch, divers en intelligent.

Door de woordkeuze in een vacaturetekst, wordt dus onbedoeld gestuurd op een man of vrouw voor de inkleding van de functie. Door je woordkeuze spreek je dus maar een klein gedeelte van de markt aan. Dat is een gemiste kans! Tijd dus voor inclusieve vacatures.

Onderzoeken

Internationaal is er onderzoek naar taalgebruik. In Zweden hebben ze sinds 2015 het woord ‘hen’ – onzijdig, enkelvoud – naast de woorden ‘hij’ en ‘zij’. Onderzoekers hebben bij het invoeren van het woord ‘hen’ onderzoek gedaan naar het gebruik daarvan. Uit dit onderzoek blijkt dat het gebruik van het woord ‘hen’ zorgt voor meer bewustzijn als mensen een tekst schrijven.
Dit bewustzijn betekent niet automatisch dat iemand zich benadeeld voelt. Mannen zouden zonder problemen vacatureteksten lezen met veel vrouwelijke woorden. Vrouwen daarentegen haken wel af bij vacatureteksten met veel mannelijke woorden.

Functietitels

Naast het gebruik van mannelijke en vrouwelijke woorden in vacatureteksten, krijg je vaak te maken met functietitels als directeuren, piloten en medewerkers. Deze woorden worden vaak geassocieerd met mannen, terwijl er ook vrouwen mee aangeduid worden.
Echter blijkt dat wanneer de vrouwelijke varianten op deze woorden worden gebruikt (directrice, pilote en medewerkster), dit vrouwen aantrekt zonder mannen af te schrikken.

Bedrijf aanprijzen

Als je je bereik wilt vergroten, is het ook belangrijk te kijken naar hoe je je bedrijf aanprijst in je vacatureteksten. Als je het hebt over een ‘riante bonus’ of een ‘goed pensioen’, benoem je kwantitatieve voordelen. Er zijn andere zaken die ook van belang zijn. Denk aan de mogelijkheid tot het opnemen van ouderschapsverlof, een pand dat met een rolstoel gemakkelijk begaanbaar is, een gebedsruimte in het gebouw of flexibele werkuren.
Als deze zaken ook belicht worden, vergroot je de doelgroep en wordt de vijver waaruit je kunt vissen alleen maar groter.

Beschrijf gedrag

In een vacaturetekst beschrijf je de kwaliteiten die gevraagd worden voor een bepaalde functie. Zorg dat je niet de eigenschappen maar juist het gedrag beschrijft. In plaats van het schrijven dat iemand initiatiefrijk moet zijn voor de baan, schrijf je dat iemand in staat is initiatief te nemen. Bij kwaliteiten die zijn aan te leren, voelen vrouwen zich namelijk eerder aangesproken.

Maak het lijstje met kwaliteitseisen niet te lang. Vrouwen zijn pas geneigd te reageren als ze aan alle eisen voldoen. Mannen reageren als ze enkele van deze eisen kunnen afvinken.

Verplaats je in de ander

Bij het opstellen van een vacaturetekst, redeneer je logischerwijs vanuit jezelf. Je gebruikt bepaalde taal, maakt bepaalde woordkeuzes. Als je een vacature schrijft voor een functie die vaak door mannen vervuld wordt, kan het zijn dat je spreekt over ‘zijn werk’. Terwijl het in de vacatures voor een kassamedewerkster gaat over ‘haar taken’. Je stuurt hiermee al aan op de sekse van de kandidaat.

Ook de woordkeuze is van belang. Zou je zelf reageren op een vacature waarin de woorden ‘empathisch’ en ‘menselijk’ staan? Misschien niet, omdat je dat te soft vindt klinken. Je bent als schrijver van de vacaturetekst dan ook geneigd deze woorden niet te gebruiken. Maar het draait niet om jou, het draait om de groep mensen die je wilt bereiken met je vacaturetekst. Denk niet vanuit jezelf, verplaats je in de ander.

Meelezen

Inclusief schrijven is zo gemakkelijk nog niet en er zijn veel onderdelen om rekening mee te houden. Logisch dat dit dus niet automatisch gaat. Schrijf een tekst nooit alleen. Laat een kritische groep, of liever nog: een getrainde groep mensen meelezen.

 

Tips

• Maak woorden neutraal

Als het woord (een verwijzing naar) ‘man’ of ‘vrouw’ bevat, neutraliseer dat woord dan. Zo wordt ‘mankracht’ veranderd in ‘onze mensen’. Gebruik ‘voorouders’ in plaats van ‘voorvaderen’ en schrijf over ‘ouders’ in plaats van ‘vader en moeder’.

• Beschrijf het gedrag

Beschrijf gedrag in plaats van eigenschappen. ‘Je bent ambitieus’ wordt dan ‘je gaat voor je doelen’. In plaats van een ‘stressbestendige’ collega, zoek je iemand ‘die in drukke periodes het hoofd koel houdt’.

• Spreek mensen rechtstreeks aan.

Heb het niet over ‘het bedrijf’ dat iemand zoekt, maar gebruik woorden als ‘wij’ en ‘jij’.

• Denk verder dan vacatureteksten

Denk aan alle communicatie die vanuit je bedrijf gaat. Teksten op social media, brieven (intern en extern), de teksten op je website.

 

Bronnen

Oostra, L. (2019, 25 september). Jaag vrouwelijke sollicitanten niet weg met je vacaturetekst. Van https://www.nrc.nl/nieuws/2019/09/25/ook-vrouwen-als-sollicitant-vraag-om-klantgerichte-mensen-niet-om-commerciele-a3974618

Willems, M. (2017, 26 juli). ‘Geachte dames en heren?’ Liever niet, adviseert genderneutrale taalgids. Van https://www.nrc.nl/nieuws/2017/07/26/geachte-dames-en-heren-nee-liever-niet-12257592-a1568036